NASA’dan “Volkanik Ay” keşfi

NASA’daki bilim insanları, güneş sistemimizin ötesinde yer alan volkanik bir Ay’a dair yeni ve heyecan verici kanıtlar ortaya çıkardı. Bu çarpıcı çalışma, lavla kaplı olabileceği öne sürülen uydunun muhtemelen dev bir metalik bulut doğurduğunu ve bu durumun yakında şiddetli bir yok oluşa yol açabileceğini öne sürüyor. “WASP-49 b” olarak adlandırılan bu uydu, Jüpiter’den yaklaşık üç kat daha az kütleye sahip ve Dünya’dan yaklaşık 635 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gaz devi gezegenin etrafında dönüyor.

2012 yılında keşfedilen bu gizemli dünya, kendi yıldızına son derece yakın bir yörüngede, her 2,8 günde bir dönerken, ortalama sıcaklığı ise yaklaşık 1.100 santigrat dereceye ulaşıyor. 2017 yılında bilim insanları, WASP-49 b’nin etrafında dev bir sodyum bulutu tespit etti. Bu bulgu, başlangıçta araştırmacıları oldukça şaşırttı çünkü dış gezegen ve yıldızının bu elementi bu kadar büyük ölçekte üretebileceği düşünülmüyordu. Ancak zamanla, bu tuhaf bulutun volkanlarla kaplı bir ötegezegenden püskürüyor olabileceği fikri benimsendi. Fakat bu konudaki araştırmalar yavaş ilerliyor; zira sodyum bulutu, yörüngesinde döndüğü daha büyük kütleli cisimler tarafından genellikle gizleniyor.

İlk “Exomoon” Olabilir

The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanan yeni çalışmada, bilim insanları son birkaç yıl içinde toplanan verileri analiz ederek bu garip bulut hakkında yeni bilgiler elde etti. Araştırmacılar, dikkat çekici bir bulgu olarak, buluta her saniye ortalama 100.000 kilogram sodyum enjekte edildiğini ve bunun WASP-49 b veya yıldızının teorik olarak içermesi gereken miktardan çok daha fazla olduğunu belirtti.

“Çok İkna Edici”

NASA’nın Jet İtiş Gücü Laboratuvarı’nda (JPL) gezegen jeoloğu olarak görev yapan çalışmanın ortak yazarı Rosaly Lopes, “Kanıtlar, gezegen ve yıldız dışında bir şeyin bu bulutu ürettiğine dair çok ikna edici.” şeklinde açıklamalarda bulundu. Lopes, eğer doğrulanırsa, bu durumun WASP-49 b’nin patlayıcı uydusunun resmi olarak tanınan ilk “exomoon” (güneş sistemimizin dışında bir uydu) olabileceğini ekledi.

Bulutun büyüklüğüne ek olarak, uzaydaki yörüngesi de dış uydu kökenine dair ipuçları barındırıyor. Araştırmacılar, bulutun gezegenden daha hızlı hareket ettiğini ve gezegenden bağımsız, ondan daha hızlı hareket eden başka bir cisim tarafından üretilmediği sürece bunun imkansız göründüğünü belirttiler. Caltech’te çalışan eski bir JPL bilim insanı olan çalışmanın başyazarı Apurva Oza, “Bunun gerçekten kritik bir kanıt olduğunu düşünüyoruz. Bulut, gezegenin atmosferinin bir parçası olsaydı, fiziğin bize gitmesi gerektiğini söylediği yönün tersine hareket etmezdi.” dedi.

Bu bulut, güneş sistemimizde bulunan dev sodyum, potasyum ve kükürt dioksit bulutlarıyla benzer özellikler taşıyor. Jüpiter’in volkanik uydusu Io, gaz devinden 1.000 kat daha büyük olabilen bu tür jetler püskürtmektedir. Lopes, “Io nedeniyle, volkanik bir exomoon’un mümkün olduğunu biliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Araştırmacılar, WASP-49 b’nin etrafındaki ötegezegenin, Dünya’nın uydusu kadar büyük olabileceği teorisini ortaya attılar. Eğer bu doğruysa, ötegezegenin yerçekiminin neden olduğu sıkışma etkisi ile birlikte, ötegezegenden dışarıya pompalanan sodyum miktarının, sonunda bu yabancı uydunun yok olmasına yol açabileceği öngörülüyor. Oza, “Eğer orada gerçekten bir ay varsa, çok yıkıcı bir sonu olacaktır.” dedi.