Kokulu mumlar, evde hoş bir atmosfer yaratırken sağlığımız üzerinde olumsuz etkiler de yapabilir. Bu içerikte, kokulu mumların potansiyel zararları ve alternatifleri hakkında bilgi edinin.
Noel ruhunu evinize getirmek için zencefilli kurabiye, tarçın ve çam kokularıyla dolu bir atmosfer yaratmak için kokulu bir mum yakmak kulağa hoş gelebilir. Ancak, bu keyifli anın sağlığınıza zarar verip vermediğini sorgulamak önemlidir. Yapılan araştırmalar, mum yakmanın iç mekan hava kalitesini olumsuz yönde etkileyebileceğini ve pasif dumanın solunmasının sanıldığı kadar zararsız olmadığını ortaya koymaktadır.
Neden Mumlar Zararlı Olabilir?
Mumların yanması sırasında, karbon monoksit, kükürt dioksit ve azot oksitleri gibi zehirli gazlar üretilmektedir. Bu gazlar, iç mekan hava kalitesini ciddi şekilde bozabilir. ÇEŞİTLİ HASTALIKLARA DAVETİYE ÇIKARIYOR Kokulu mumlar ve tütsü çubukları gibi ürünler, uçucu organik bileşikler (VOC) salarak bu durumu daha da kötüleştirir.
Bu maddelerin solunması, öksürük, hapşırık, göz tahrişi gibi rahatsızlıklara neden olabilir ve astım semptomlarını ağırlaştırabilir. Uzun vadede ise, bu iç mekan kirliliği kalp hastalığı, akciğer kanseri ve kronik bronşit gibi ciddi sağlık sorunlarının riskini artırabilir. Cork Üniversitesi’nden Dr. Asit Kumar Mishra ve Galway Üniversitesi’nden Dr. Marie Coggins, bu konudaki bulgularını The Conversation’da paylaştılar.
Kokulu mumların yakılması, solunduğunda akciğer hasarına yol açabilen ince partikül konsantrasyonlarının, Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen limitlerin 15 katına kadar çıkmasına neden olabilir. ARAŞTIRMALAR ZARARINI ORTAYA KOYDU Araştırmacılar, her evde beş farklı kirleticinin konsantrasyonunu, ayrıca iki odanın sıcaklığını ve nemini ölçtüler. Bu kirleticiler arasında, akciğerlere kolayca girebilen CO2 ve 2,5 mikrometreden küçük kirletici parçacıklar (PM2.5) yer alıyordu.
Bilim insanları, kirlilik ölçüm cihazlarını her odaya yerleştirerek, zeminden ve kirlilik ile havalandırma kaynaklarından (pencere ve havalandırma delikleri gibi) bir metre uzağa konumlandırdılar. Bu süreçte, sakinlerden yemek pişirme, pencere açma, mum yakma ve temizlik yapma gibi evdeki tipik aktiviteleri belgelemeleri istendi.
Sonuçlar, mum yakma, sigara içme ve duvardaki havalandırma deliklerini kapatma gibi faaliyetlerin PM2.5 ve CO2 seviyelerini artırarak iç mekan hava kalitesini olumsuz etkileyebileceğini gösterdi. PM2.5 parçacıkları akciğerlerde iltihaplanmaya yol açarak, uyku halinde olan zararlı hücreleri aktive ederek kansere neden olabilecek genetik mutasyonlara yol açabilmektedir.
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), PM2.5’i, akciğer kanserine yol açtığına dair kanıtlar bulunduğu için 2013 yılında 1. Grup kanserojen olarak sınıflandırdı. Çalışmada ayrıca, eşit miktarda sigara ve tütsü çubuğu yakıldığında, tütsü çubuklarının sigaralardan yaklaşık dört kat daha fazla partikül madde ürettiği gözlemlenmiştir.
Sigara içilmeyen evlerde, kokulu mumlar kirliliğin başlıca kaynağı olabilir ve havaya çok ince parçacıklar salabilir. Titreyen bir alev, daha büyük parçacıkların salınmasına ve siyah karbon emisyonunun artmasına neden olabilir. Araştırmalar, küçük banyo veya yatak odalarında kokulu mumların yakılmasının sakinleri daha yüksek kirletici konsantrasyonlarına maruz bıraktığını ortaya koydu.
Araştırmacılar, havalandırması zayıf odalarda, üst solunum yolu tahrişine neden olabilecek seviyelerde formaldehit gibi kirleticilerin daha yüksek konsantrasyonlarda bulunduğunu bulmuşlardır. KANSERE YOL AÇABİLİR Amerikan Akciğer Derneği’nin belirttiğine göre, evde kullanılan koku ürünleri benzen, ftalat ve formaldehit gibi bazı organik bileşenler içerebilir ve bu maddeler kansere yol açma potansiyeline sahiptir.
Nature dergisinde yayınlanan 2020 tarihli bir araştırma, kısa vadede bu kirleticilere maruz kalmanın bilişsel işlevi azalttığını gösterirken, tütsü dumanına kronik maruz kalmanın da bilişsel işlevde düşüş ile bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur. Araştırmacılar, doğal içerikli mumların tercih edilmesinin, zararlı etkilerden korumayabileceği konusunda da uyarıda bulunmaktadırlar. Yayılan doğal kimyasallar, oda havasındaki ozon ile reaksiyona girerek potansiyel olarak toksik yan ürünler üretebilir.
Uzmanlar, açık pencereleri olan daha büyük bir odada mum yakmanın zararlı etkilerini azaltabileceğini belirtmektedir. Ancak, tam sağlık risklerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu da vurgulanmaktadır.
