El, ayak, ağız hastalığı nedir, belirtileri neler?

El, ayak, ağız hastalığı, genellikle 2-10 yaş arasındaki çocukları etkileyen, özellikle de 5 yaş altı çocuklarda daha yaygın görülen viral bir hastalıktır. Ancak, nadiren de olsa yetişkinlerde de rastlanabilir. Bu hastalık, genellikle yaz ve sonbahar aylarında daha sık ortaya çıkmakta olup, küresel ısınma ile mevsimlerin özelliklerinin değişmesiyle hastalığın görüldüğü zaman dilimi de değişiklik göstermektedir.

Hastalığın Yaygınlığı

El, ayak, ağız hastalığı, dünya genelinde görülmekle birlikte, tropikal bölgelerde ve düşük hijyen koşullarının hakim olduğu alanlarda daha şiddetli seyredebilmektedir.

Hastalığın Nedenleri

Bu hastalığa, enterovirus cinsi virüsler sebep olur. En sık rastlanan etkenler arasında enterovirüs 71 ve koksaki virüs A grup 16 bulunmaktadır.

El Ayak Ağız Hastalığı Belirtileri

El, ayak, ağız hastalığı genellikle yüksek ateş (38-39 derece), iştahsızlık, genel bir rahatsızlık hissi ve boğaz ağrısı ile başlar. Karın ağrısı ve öksürük de hastalığın belirtileri arasında yer alabilir. Ateşin başlamasından 1-2 gün sonra, ağızda herpanjina olarak bilinen, ağrılı ve içi su dolu döküntüler ortaya çıkar. Bu döküntüler genellikle ağız arka kısmında küçük kırmızı lekelerle başlar, ardından içi su dolu kabarcıklara dönüşür ve sıklıkla kabukları patlayarak ülserleşir.

Deri döküntüleri ise genellikle 1-2 gün sonra gelişir. Ayak tabanı ve ellerde, avuç içinde düz kırmızı noktalar ile başlayan döküntüler, daha sonra su toplar. Bazen bu döküntüler dizlerde, dirseklerde, kalçalarda veya genital bölgede de oluşabilmektedir. El ve ayaklardaki döküntüler genellikle 5-7 gün içinde kendiliğinden iyileşir.

Özellikle küçük çocuklar, ağızlarındaki ağrılı yaralar nedeniyle su içmekte zorlanabilir ve bu durum dehidratasyona yol açabilir. Her ne kadar hastalığın adı El-Ayak-Ağız Hastalığı olsa da, her zaman bu bölgelerde döküntü görülmeyebilir. Sadece ağız yaraları veya yalnızca deri döküntüleri şeklinde de gelişim gösterebilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Bulaşma Yolları

Bu hastalık, solunum yoluyla, tükürükle, yakın temasla ve dışkı yoluyla bulaşabilmektedir. Yaz aylarında havuz sezonunun açılması ve enfekte havuz sularının yutulması, hastalığın bulaşma riskini artırmaktadır. Yoğunlaşan virüslerle hastalık salgınlar halinde de görülebilmektedir. Bu nedenle, ebeveynlere çocuklarına ellerini sık sık yıkama alışkanlığını kazandırmaları konusunda önemli görevler düşmektedir.

Tanı Nasıl Konur?

Hastalığın teşhisi, alınacak ayrıntılı bir hastalık öyküsü ve fizik muayene ile, ağızda, ellerde ve ayaklarda karakteristik döküntülerin varlığı ile genellikle kolayca konulabilir. Aftöz stomatit, su çiçeği, eritema multiforme ve herpes simplex gibi hastalıklarla ayırıcı tanı yapılmalıdır. Genelde, herhangi bir laboratuvar çalışmasına gerek kalmamaktadır. Lökosit sayısı 4000-16,000 / ml arasında olup, bazen atipik lenfositler de görülebilmektedir. Son araştırmalar, C-reaktif protein (CRP) ve açlık kan şekerinin, şiddetli vakalarda hafif vakalara oranla belirgin şekilde daha yüksek olduğunu göstermektedir. Virüs, burun-boğaz sürüntüsü, dışkı ve döküntü sıvıları gibi muhtemel alanlardan alınan numunelerde PCR yöntemi ile izole edilebilir veya kanda hastalığa neden olan virüslere (coxackie, enterovirüs vb.) karşı gelişen antikorlar tespit edilebilir.