Doğru ilk yardım basamakları neler?

İlk yardım, acil durumlarda hayat kurtarma potansiyeline sahip kritik bir süreçtir. Bu sürecin doğru bir şekilde yürütülmesi için koruma, bildirme ve kurtarma basamaklarının sırasıyla ve uygun bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Öğretim Görevlisi Duygu Deniz, bilinçsiz bir şekilde yapılan ilk yardım uygulamalarının hasta ya da yaralının durumunu kötüleştirebileceği, kalıcı sakatlıklar oluşmasına yol açabileceği ve hatta hayat kaybıyla sonuçlanabileceği konusunda uyarıda bulunmaktadır.

İlk Yardım Nedir?

İlk yardım, “Herhangi bir kaza veya yaşamı tehdit eden bir durumda, sağlık görevlilerinin müdahale etmesi sağlanana kadar hayatın kurtarılması veya durumun kötüye gitmesinin önlenmesi amacıyla, olay yerinde tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut malzemelerle yapılan ilaçsız uygulamalardır” şeklinde tanımlanabilir. İlk yardımın temel amaçları arasında yaşamın devamını sağlamak, durumun kötüleşmesini önlemek ve iyileşmeyi kolaylaştırmak yer almaktadır.

Bilinçsiz İlk Yardımın Riskleri

İlk yardımın, sertifika sahibi kişiler tarafından gerçekleştirilmesi gerektiğinin altını çizen Deniz, bilinçsizce uygulanan ilk yardımın ciddi sorunlara yol açabileceğini belirtmektedir. “Sertifika almamış kişiler tarafından yapılan ilk yardım müdahalesi, hasta veya yaralının durumunun kötüleşmesine, kalıcı sakatlıkların oluşmasına ve hatta hayatını kaybetmesine neden olabilir” şeklinde uyarıda bulunmuştur.

Doğru ve Bilinçli İlk Yardımın Faydaları

Doğru ve bilinçli yapılan ilk yardımın hayat kurtarıcı etkisi büyüktür. Deniz, “Doğru ilk yardım sayesinde hasta veya yaralı bireylerin sağlık kuruluşuna ulaşıncaya kadar mevcut durumlarının kötüleşmesi engellenir. Ayrıca, doğru ve bilinçli yapılan ilk yardım, hastalığın veya sakatlığın ilerleyen süreçte daha hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlar” şeklinde ifade etmektedir. İlk yardım eğitiminin Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir eğitim kurumundan alınması gerektiğinin de altını çizmektedir.

Doğru İlk Yardım Uygulama Aşamaları

İlk yardımın etkili bir şekilde uygulanabilmesi için üç temel aşamanın – koruma, bildirme ve kurtarma – sırasıyla ve dikkatlice gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Duygu Deniz, bu aşamaları detaylı bir şekilde açıklamaktadır:

Koruma:

Bu aşama, hastalık veya yaralanmanın sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek amacıyla olay yerinin değerlendirilmesini içerir. Olay yerindeki olası tehlikelerin belirlenmesi ve güvenli bir çevre oluşturulması, hem ilk yardımcıyı hem de hasta veya yaralıyı ikincil kazalardan korumak açısından kritik öneme sahiptir.

Bildirme:

Olay veya kaza, mümkün olan en kısa sürede telefon veya diğer iletişim araçlarıyla gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye’de ilk yardım gerektiren her durumda iletişim, 112 acil telefon numarası üzerinden sağlanmaktadır. Bildirme aşaması sistematik bir şekilde gerçekleştirilirse daha etkili olacaktır. 112’yi ararken dikkat edilmesi gerekenler:

• Sakin olun veya sakin birinin aramasını sağlayın,
• 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net cevaplar verin,
• Kesin yer ve adres bilgileri verirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da bilinen bir yerin adını belirtin,
• Kimin, hangi numaradan aradığını bildirin,
• Hasta veya yaralının adı ve olayın tanımını yapın,
• Hasta veya yaralı sayısını ve durumunu bildirin,
• Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapılmışsa, bu yardımların neler olduğunu belirtin,
• 112 hattındaki görevli gerekli tüm bilgileri aldığını söylemeden telefon kapatılmamalıdır.

Kurtarma (Müdahale):

Olay yerinde hasta veya yaralıya müdahale, hızlı fakat sakin bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Kurtarma aşamaları dikkatlice izlenmelidir. Öğretim Görevlisi Duygu Deniz, kurtarma aşamalarını şu şekilde sıralamaktadır:

• Hasta/Yaralının durumu değerlendirilir (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekler belirlenir,
• Hasta/Yaralının korku ve endişeleri giderilir,
• Müdahale sırasında yardımcı olacak kişiler organize edilir,
• Hasta/Yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek için kişisel olanaklarla gerekli müdahalelerde bulunulur,
• Hasta/Yaralının baş-boyun-gövde ekseni korunarak müdahale yapılır,
• Kanaması varsa kanama kontrolü gerçekleştirilir,
• Kırık durumlarına yerinde müdahale edilir,
• Hasta/Yaralının yarasını görmesine izin verilmez,
• Hasta/Yaralıyı hareket ettirmeden müdahale gerçekleştirilir,
• Hasta/Yaralı sıcak tutulur,
• Ambulans gelene kadar hasta/yaralı yalnız bırakılmaz,
• Hasta/Yaralı ağır ve hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden hareket ettirilmez.