Neden gıdıklanıyoruz?

Gıdıklanmanın Kısa Tarihçesi ve Nedenleri

Gıdıklanma, çoğu insanın kahkahalarla tepkisini verdiği ilginç bir deneyimdir. Ancak, bu basit eylemin arkasında yatan nedenler ve tarihsel kökenleri oldukça karmaşık ve merak uyandırıcıdır. Peki, gıdıklanma neden bu kadar güçlü bir gülme tepkisi yaratıyor? İşte bu konuda pek çok teori ve araştırma mevcut.

Neden Gıdıklanıyoruz?

Bilim insanları, gıdıklanmanın beynin duygusal tepkilerle ilgili olan hipotalamus bölgesini uyardığını öne sürüyor. Gıdıklanma, savunmasız vücut kısımlarımızı koruma amacı güden bir savunma mekanizması olarak da değerlendiriliyor. Vücut, gıdıklanma yoluyla, yumuşak ve hassas bölgelerini korumak için bir uyarı alıyor.

Gıdıklanmanın evrimsel amacı kesin olarak belirlenememiş olsa da, bazı teorilere göre bu eylem; sosyal bağları kuvvetlendiren ve oyun davranışlarının bir parçası olarak evrimleşmiş olabilir. Gıdıklanma, bireyler arasındaki olumlu etkileşimleri artırarak grup içindeki sosyal bağları güçlendirme işlevi görebilir. Ayrıca, başka bir teori gıdıklanmayı, dokunmaya karşı duyarlılığı artıran bir mekanizma olarak yorumluyor. Bu bağlamda, gıdıklanmak, bireyleri potansiyel tehditler veya parazitler konusunda daha dikkatli hale getirebilir.

Gıdıklanma Türleri

Gıdıklanma üzerine yapılan araştırmalar, farklı dönemlerde çeşitli sonuçlar ortaya koymuştur. Almanya’nın Mannheim kentindeki Merkez Ruh Sağlığı Enstitüsü’nde gıdıklanmanın nöronal mekanizmalarını inceleyen sinirbilimci Shimpei Ishiyama, gıdıklanma türlerinin birbirinden ayrı olarak değerlendirilmesi gerektiğine inanıyor. 1897 yılında gıdıklanmanın türlerini tanımlamak için kullanılan ‘knismesis’ ve ‘gargalesis’ terimleri günümüzde hâlâ geçerliliğini koruyor.

• Knismesis: Hafif dokunuşlar veya tüy benzeri şeylerden kaynaklanan gıdıklanma türüdür.
• Gargalesis: Daha sert dokunuşlardan meydana gelen gıdıklanma türlerini ifade eder ve genellikle hassas bölgelerde gerçekleşir.

Bu iki tür gıdıklanma, akademik makalelerde sıkça yer bulmaktadır. Örneğin, knismesis, istenmeyen bir böcek ısırığından kaçınmak için vücudun bir tepkisi olarak da görülebilir. Ancak, bazı gıdıklanma noktalarının, özellikle ayak tabanlarının, bu teorinin dışında kaldığı gözlemlenmiştir. Ayak tabanları, çoğu insan için oldukça gıdıklanır; ancak burası vücudun en savunmasız yeri değildir. Bu nedenle, gıdıklanmanın evrimsel kökenleri hâlâ tartışmalıdır.

Diğer Canlılarda Gıdıklanma

Gıdıklanma yalnızca insanlar için geçerli bir olgu değildir. Bazı büyük maymunlar ve kemirgen türleri de gıdıklanma benzeri tepkiler gösterebiliyor. Bu hayvanların ortak özelliği, birbirleriyle oynayan, sert davranan ve sosyal iletişim kuran “son derece sosyal memeliler” olmalarıdır.

Son Araştırmalar ve Bulgular

Son araştırmalar, gıdıklanmanın oyun teorisi ile daha da desteklendiğini göstermektedir. İnsanlar ve hayvanlar, olumlu ve eğlenceli bir ruh halindeyken daha fazla gıdıklanma tepkisi gösteriyor. Ayrıca, yapılan araştırmalar, gıdıklama tepkilerinin gıdıklayan kişinin kimliğine göre değişebileceğini de ortaya koyuyor. Yabancı bir kişi tarafından gıdıklanan birinin gülme olasılığı daha düşüktür. Hatta kaygı, gıdıklanma tepkisini bile azaltabilmektedir.

Şizofreni gibi bazı nörolojik hastalıklar haricinde, insanlar kendilerini gıdıklayamazlar. Bu durumda gıdıklanma, sosyal bir etkileşim biçimi haline geliyor. Nörobilimciler, bu veriler ışığında gıdıklama seansları gerçekleştirmiştir. Örneğin, sıçanlarla yapılan deneylerde, gıdıklanma esnasında aktif olan beyin bölgeleri izlenmiştir. Bu araştırmalar, oyun davranışında rol oynayan somatosensoriyel devrelerin, denek gıdıklandığında da aktive olduğunu göstermiştir. Gıdıklamayla birlikte, dokunmayı işlemekten sorumlu beyin bölgeleri, savaş ya da kaç tepkisini yöneten alanlar ve duygusal tepkilerle ilişkilendirilen amigdala ve ön singulat korteks gibi bölgeler de aktif hale gelmektedir.